Yapay zeka, dijital çağın temel dinamiği haline gelirken, bu alandaki öncü şirketler yalnızca teknolojik sınırları zorlamakla kalmıyor, aynı zamanda toplumun ve ekonominin dönüşümünü şekillendiriyor. 2025 yılı itibariyle yapay zeka alanında yakından takip edilmesi gereken 10 global teknoloji devi, farklı alanlarda kullanıcı deneyimini kolaylaştırmaya odaklanıyor.
OpenAI: Yapay Zekanın Geleceğini Şekillendiren Güç
Yapay zeka araştırma ve geliştirme alanında liderliği üstlenen OpenAI, 2015 yılında San Francisco’da kurulmuştur. Günümüzde CEO olarak görev yapan Sam Altman’ın öncülüğünde faaliyet gösteren şirketin temel amacı, tüm insanların yapay zekâdan eşit şekilde faydalanabilmesini sağlamaktır.
Çağın son çıkan kavramlarından biri olan, yeni arama motoru çeşidi Generative Engines (GEs) örneklerinden biri olan ChatGPT, doğru ve kişiselleştirilmiş yanıtlar üretmesiyle öne çıkıyor. ChatGPT ile ön plana çıkan şirket, aynı zamanda “Sora” adlı dönüştürücü modeliyle de bilinir. Bu model, metin verilerinden video üretimi yapabilme özelliğiyle dikkat çeker.
Kullanımı her geçen gün artan bu yapay zekâ modeli, özellikle OpenAI’ın “o1″ versiyonu ile yapay zekâ uygulamalarının sınırlarını zorlamayı hedefliyor. Şirket, Reddit ve News Corp gibi kuruluşlarla iş birliği yaparak modelin doğruluğunu artırıyor, bu da Pro gibi birinci sınıf hizmetlerin sunulmasını ve kullanıcı deneyiminin iyileştirilmesini sağlıyor. Şirket önümüzdeki günlerde ChatGPT-5’i de kullanıma sunmaya hazırlanıyor.
DeepSeek: Açık Kaynak Gücüyle Yükselen Yeni Dev
Yapay zekâ alanında öne çıkan yeni şirketler arasında yer alan DeepSeek, 2023 yılında Çin’de kurulmuştur. CEO’luk görevini Liang Wenfeng’in yürüttüğü şirket, yenilikçi büyük dil modeli (LLM) ile kısa sürede büyük ilgi toplamıştır.
Çinli hedge fonu tarafından desteklenen şirket, algoritmik verimlilik ve araştırma şeffaflığına öncelik verir. OpenAI modelinin lansmanının ardından geliştirdiği uygulama, Amerika’daki Apple Store’da “En İyi Uygulama” unvanını kazanmıştır.
Bu başarı, şirketin sektöre geç girmiş olmasına rağmen kısa sürede en çok tercih edilen yapay zekâ modellerinden biri hâline gelmesini sağlamıştır.
Microsoft: İş Dünyasında Yapay Zekanın Mimarı
1975 yılında kurulan Microsoft’un genel merkezi, Washington eyaletinin Redmond şehrinde bulunmaktadır. Birçok alanda öncü olan Microsoft, yapay zekâ alanında da stratejik yatırımlara imza atmıştır. Bu yatırımlar sayesinde şirket, yapay zekâ teknolojilerinde faaliyet gösteren firmalar arasında güçlü bir konuma ulaşmıştır.
Yapay zekâyı destekleyen veri merkezlerine yaklaşık 80 milyar Amerikan doları tutarında yatırım yapan Microsoft, bu sayede yapay zekâ modellerindeki bilgi işlem kapasitesini artırmayı hedeflemektedir.
OpenAI ile yaptığı iş birliği sonucunda GPT-4 modelini hem Bing arama motoruna hem de Microsoft 365 uygulamalarına entegre etmiştir.Bu entegrasyon sayesinde kullanıcılar, yapay zekâ destekli içgörüler aracılığıyla çok daha kapsamlı ve kişiselleştirilmiş bir deneyim yaşar.
Microsoft, mevcut teknolojilerini yapay zekâ ile birleştirmekle kalmayıp, aynı zamanda işgücü eğitimi ve küresel ortaklıklar gibi alanlara da odaklanarak yapay zekâ alanındaki liderliğini sürdürmeyi amaçlar.
Anthropic: Güvenli ve Etik Yapay Zeka
2020 yılında San Francisco’da kurulan Anthropic, piyasaya girişinin ardından yapay zekâ sektöründe önemli bir rakip hâline gelmiştir. CEO Dario Amodei’nin liderliğinde yürütülen çalışmalarda şirket, Amazon gibi büyük teknoloji firmalarından önemli yatırımlar ve destekler almıştır.
Anthropic, yapay zekâ modeli olarak geliştirdiği Claude 3.5 ile dikkat çeker. Bu model, yapay zekânın masaüstü ortamlarla doğrudan etkileşim kurmasına olanak tanır. Hatta bilgisayar kullanım yeteneği gibi yenilikçi özelliklere de sahiptir.
Anthropic’in temel amacı, yapay zekânın hem kurumsal hem de bireysel kullanıcılar için daha erişilebilir ve kullanılabilir hâle gelmesini sağlamaktır. Özellikle günlük bilgi işlem görevlerinde sunduğu pratik kullanım avantajı, bu modeli benzerlerinden ayıran en önemli özelliklerden biridir.
Alphabet: Bilimsel Keşiflerin Yapay Zeka Gücü
2015 yılında Google’ın ana şirketi olarak kurulan Alphabet’in genel merkezi Kaliforniya’dadır.
CEO Sundar Pichai liderliğinde yürütülen çalışmalarda, yapay zekâ; Google Arama, YouTube ve Android mobil işletim sistemi gibi birçok hizmetle entegre edilmiştir. Bu entegrasyonlar sayesinde Alphabet, yapay zekâ inovasyonunda öncü şirketlerden biri olmayı hedeflemektedir.
Alphabet’in geliştirdiği PaLM ve Gemini gibi ileri düzey yapay zekâ modelleri, özellikle bilgisayarlı görü (computer vision) ve doğal dil işleme alanlarında önemli gelişmeler sağlar.
Şirket, bulut hizmetlerinden otonom araç teknolojilerine kadar geniş bir yelpazede yapay zekâ modellemeleri gerçekleştirmektedir. Özellikle Waymo iş birliği ile otonom sürüş sistemlerinde yapay zekâ uygulamalarına yön vermektedir.
Nvidia: Yapay Zeka için Güç Kaynağı
1993 yılında kurulan Nvidia, genel merkezi Kaliforniya’da bulunan küresel bir teknoloji şirketidir.
CEO’luk görevini Jensen Huang’ın üstlendiği şirket, grafik işleme birimleri (GPU) alanında öncü konumda yer almaktadır. Yalnızca grafik alanında değil, yapay zekâ altyapısında da önemli bir rol oynayan Nvidia, makine öğrenimi için gerekli hızlı hesaplamaları mümkün kılan AI modelleri geliştirmiştir.
CUDA platformu başta olmak üzere TensorRT ve NVIDIA AI Enterprise gibi yazılımlar, yapay zekâ geliştiricileri için temel araçlar hâline gelmiştir. Şirket, yapay zekâ hesaplamalarını yüksek performanslı hâle getirerek birçok sektördeki ilerlemeye katkı sağlamış, böylece küresel yapay zekâ ekosisteminin en önemli markalarından biri olmuştur.
Meta: Sosyal Medyada AI Dönüşümü
2004 yılında Facebook adıyla kurulan şirket, 2021 yılında “Meta” ismiyle yeniden markalaşmıştır. Genel merkezi Kaliforniya’da bulunan şirketin CEO’su Mark Zuckerberg’dir.
Başlangıçta bir sosyal medya platformu olarak ön plana çıkan Meta, zamanla hem sosyal medya uygulamalarını geliştirmek hem de metaverse evrenini büyütmek amacıyla yapay zekâ kullanımına yönelmiştir. Kullanıcılarına kişiselleştirilmiş öneriler, artırılmış gerçeklik özellikleri ve içerik yönetimi araçları sunarak, yapay zekâ destekli deneyimler sağlamaktadır. Bu yapay zekâ tabanlı özellikler; Facebook, Instagram ve WhatsApp gibi platformların temelini oluşturur.
Açık kaynaklı yapay zekâ modellerini benimseyen Meta, özellikle doğal dil işleme ve bilgisayarlı görü alanlarında inovasyonu teşvik etmeyi hedefler. Şirket, yapay zekânın toplumsal etkilerini dikkate alarak çalışmalarını bu doğrultuda sürdüreceğini de açıklamıştır.
IBM: Kurumsal AI’nin Güvenilir Yüzü
1911 yılında kurulan IBM’in genel merkezi New York’tadır ve şirketin CEO’luk görevini günümüzde Arvind Krishna yürütmektedir. Kurumsal yapay zekâ uygulamalarıyla tanınan şirket, bu alanda geliştirdiği Watson AI platformuyla öne çıkar.
Watson AI aracılığıyla kullanıcılar; sağlık, finans ve tedarik zinciri yönetimi gibi alanlarda gelişmiş çözümlere ulaşır.
Şirketin dikkat çeken bir diğer yeniliği ise, “Granite” adı verilen açık kaynaklı büyük dil modeli ailesidir (LLM). Granite modelleri, kurumsal uygulamalar için özel olarak tasarlanmış olup; kod üretimi, belge işleme ve otomasyon gibi alanlarda etkili bir şekilde kullanılmaktadır. Şeffaflık ve verimlilik sağlaması, bu modellerin şirketler tarafından tercih edilmesini önemli ölçüde artırır.
Baidu: Doğu’nun Yapay Zeka Lideri
2000 yılında, genel merkezi Çin’de olacak şekilde kurulan Baidu, ülkenin önde gelen arama motoru devlerinden biridir.Şirket, yapay zekâ alanında gerçekleştirdiği büyük yatırımlar sayesinde “Ernie” adını verdiği gelişmiş dil modelini geliştirmiştir. Bu model, doğal dil işleme ve bulut hizmetleriyle entegre şekilde çalışan güçlü bir yapay zekâ sistemidir.
Baidu, Ernie Bot ile GPT benzeri büyük dil modeli çözümleri sunmakta; aynı zamanda sürücüsüz araç teknolojileri ve akıllı şehir projelerinde de yapay zekâyı temel unsur olarak kullanmaktadır. Gelişmiş bulut altyapısı ve doğal dil işleme çözümleri sayesinde, Çin pazarındaki yapay zekâ liderliğini sürdürmektedir.
Alibaba: E-Ticaretten Yapay Zeka Platformuna
1999 yılında Çin’de kurulan Alibaba, geliştirdiği Qwen 2.5 modeli ile yapay zekâ alanında öne çıkmaktadır. Bulut sistemi ve e-ticaret platformları ile entegre şekilde çalışan bu yapay zekâ modeli, pazar yerlerinden elde edilen geniş veri kümelerinden yararlanarak güçlü analizler gerçekleştirebilir.
Qwen 2.5 modeli, müşteri deneyimlerini iyileştirmek ve operasyonel verimliliği artırmak amacıyla geliştirilmiştir. Bu yaklaşım, dijital ticaret ile yapay zekânın ortak çalışma alanlarını ön plana çıkarırken; işletmelere daha akıllı, daha hızlı karar alma süreçleri sunmaktadır. Ayrıca model, bulut bilişimin geleceğini şekillendirmede de kritik bir rol oynamakta ve Alibaba’nın bu alandaki liderliğini pekiştirir.
Yapay Zekâ Alanında Öne Çıkan Şirketlerin Karşılaştırma Tablosu
Bahsedilen şirketlerin ön plana çıkan özellikleri aşağıdaki şekilde karşılaştırılabilir:
| Şirket | Öne Çıkan AI Modeli | Ana Kullanım Alanları | Güçlü Yönleri |
| OpenAI | ChatGPT / Sora | Doğal dil işleme, metinden videoya üretim | Gelişmiş modeller, yaratıcılık ve etkileşim odaklı; Sora ile video üretiminde yenilikçi |
| Anthropic | Claude 3.5 | Masaüstü etkileşim, yazılı içerik üretimi | Bilgisayar kullanımı yeteneği; Amazon destekli |
| Google / Alphabet | Gemini, PaLM | Arama, Android, YouTube, doğal dil işleme, bilgisayar görüşü | Google altyapısı ile entegrasyon; çok yönlü kullanım alanı |
| Microsoft | GPT-4 (OpenAI iş birliği) | Bing, Microsoft 365, kurumsal çözümler | 80 milyar dolarlık AI yatırımı; güçlü bulut ve yazılım entegrasyonu |
| Meta (Facebook) | LLaMA, open-source modeller | Sosyal medya, içerik yönetimi | Açık kaynak AI; Instagram, WhatsApp gibi dev platformlarda kullanım |
| Nvidia | CUDA, TensorRT, AI Enterprise | GPU teknolojisi, AI hesaplama altyapısı | AI geliştirme için güçlü donanım ve yazılım altyapısı |
| IBM | Watson, Granite | Kurumsal AI, sağlık, finans, otomasyon | Şeffaf, kurumsal odaklı; LLM ailesi Granite ile kod üretimi ve belge işleme |
| Baidu | Ernie, Ernie Bot | Arama motoru, sürücüsüz araçlar, bulut çözümleri | Çin’in lider AI şirketi; GPT benzeri modelleştirme, yerel veri avantajı |
| Alibaba | Qwen 2.5 | E-ticaret, bulut altyapısı, operasyonel verimlilik | Veri odaklı modelleme; dijital ticaret ve bulut teknolojisi entegrasyonu |
| DeepSeek | LLM | Kurumsal uygulamalar, mobil AI | Çinli hedge fon desteği; Apple Store’da en iyi uygulama ödülü |
Yapay zeka (YZ) alanında hem modeller hem de bu modelleri geliştiren öncü şirketler, teknolojik dönüşümde kritik rol oynar. Teknolojik gelişmeleri yakından takip etmek ise dijital dünyada çok sayıda avantaj sağlayabilir.
